Vị thuốc Lá lốt - Dược liệu Ninh Hiệp

Tên gọi khác: Tất bát

Tên khoa  học: Piper lolot L

Họ: Hồ tiêu (Piperaceae)

Lá lốt là cây thân thảo sống lâu năm. Cây cao từ 30-40cm. Phần thân thường yếu và chia thành nhiều đốt nhỏ. Lá hình tim dài 5cm đến 12cm, rộng 4cm đến 11cm. Đầu lá thuôn nhọn, gốc hình tim, phiến mỏng, mép nguyên, có 5 gân chính tỏa ra từ cuống lá, gân giữa thẳng, dài, rõ, các gân bên hình cung, gân cấp 1 hình lông chim, gân cấp 2 hình mạng. Cuống dài 2cm đến 3,5cm, gốc cuống lá ôm lấy thân. Hoa mọc thành cụm ở nách lá, có màu trắng. Quả Lá lốt là quả mọng và thông thường chỉ chứa 1 hạt.

Lá lốt là cây ưa ẩm và ưa bóng, thường mọc thành những đám lớn ở ven rừng, dọc theo các bờ khe suối, chân núi đá vôi, các bờ ao ở quanh làng.

Lá lốt có nguồn gốc ở các nước Đông Dương (Việt Nam, Lào, Campuchia). Ở Việt Nam, cây thường mọc hoang, cũng được trồng lấy lá làm rau gia vị.

Bộ phận dùng: rễ, lá, cành Lá lốt đều được dùng làm vị thuốc.

Cây được thu hái quanh năm, đem rửa sạch bùn đất, sử dụng tươi hoặc đem phơi nắng/sấy khô để dùng dần.

Công năng chủ trị

Ôn trung tán hàn, hạ khí chi thống, trừ phong thấp. Chủ trị: Phong hàn thấp, chân tay lạnh, tê bại, rối loạn tiêu hóa, nôn mửa, đầy hơi, đau bụng ỉa chảy, thận và bàng quan lạnh, đau răng, đau đầu, chảy nước mũi, ra mồ hôi tay chân.

Một số bài thuốc sử dụng Lá lốt:

• Chữa phong thấp, đau nhức xương: Dùng 12g Rễ Lá lốt, Dây chìa vôi, Cỏ xước, Hoàng lực, Độc lực, Đơn gối hạc, Hạt Xích hoa. Sắc uống đều đặn mỗi ngày.
• Chữa đau lưng sưng khớp gối, bàn chân tê buốt: Rễ lá lốt, Rễ bưởi, Rễ cây vòi voi, Rễ cỏ xước, mỗi vị 50g tươi. Tất cả thái mỏng, sao vàng, sắc uống làm 3 lần trong ngày.
• Điều trị rắn cắn, say nấm: Dùng 50g Lá lốt, Lá đậu ván trắng, Lá khế. Rửa thật sạch tất cả dược liệu rồi giã nát, cho thêm ít nước. Cho người bệnh uống để kéo dài thời gian trong khi đưa đến bệnh viện.
• Trị đau nhức xương khớp khi trời lạnh: Lấy khoảng 30g Lá lốt tươi đem nấu cùng với 2 bát nước cho đến khi còn nửa bát thì tắt bếp. Dùng uống trong ngày, nên uống sau bữa tối. Duy trì liên tục, đều đặn trong khoảng 10 ngày.

Lưu ý:

• Phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú không nên sử dụng Lá lốt ở liều cao: Lá lốt có tính nóng nên khi phụ nữ đang cho con bú sử dụng quá nhiều có thể dẫn đến mất sữa hoặc làm sữa bị loãng không đủ chất cho trẻ.
• Bệnh tình trở nên nặng hơn đối với các trường hợp bị nóng gan, nhiệt miệng nặng, đau dạ dày.
• Người đang bị nhiệt, táo bón và nóng trong người không nên dùng Lá lốt. Sử dụng Lá lốt trong tình trạng này khiến lưỡi khô, lợi hàm sưng đỏ và khát nước bất thường.
• Ăn quá nhiều Lá lốt khoảng trên 100g/ngày có thể gặp một số vấn đề về tiêu hóa như khó tiêu, đầy bụng, ợ nóng,… Do đó, chỉ nên dùng một lượng vừa phải, thông thường trung bình chỉ nên dùng từ 50g đến 100g để tránh các tình trạng trên.

Nguồn: Tổng hợp